Groeibedrijven helpen om duurzame innovaties te ontwikkelen voor de chemie van de toekomst. Dat is het doel van incubator BlueChem. Leentje Croes en Jeroen Vangindertael vertellen over dit unieke initiatief.

BlueChem is de eerste onafhankelijke incubator in Vlaanderen - en ver daarbuiten - die zich specifiek toespitst op innovatie en ondernemerschap in duurzame chemie. In hun gloednieuwe gebouw op het eco-effectief en watergebonden bedrijventerrein Blue Gate Antwerp zal een uniek ecosysteem huizen van starters, kmo’s, kennisinstellingen en enkele grote wereldspelers. Leentje Croes, bio-ingenieur chemie en bioprocestechnologie, is sinds 1 januari 2019 manager van BlueChem. Jeroen Vangindertael, doctor in de chemie en biotechnologie, is expert ter zake bij het Sustainable Business Competence Centre van BNP Paribas Fortis, dat een partnership aanging met BlueChem. Als je hen over de plannen van BlueChem hoort vertellen, kan je niet anders dan zelf ook enthousiast worden – zelfs als leek in de chemie.

Hoe is BlueChem ontstaan?

Leentje: “In 2012 merkte men bij essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemische industrie en  de life sciences, dat disruptieve innovatie vaak van start-ups kwam. Die zin voor innovatie wilden ze stimuleren door die start-ups te ondersteunen. Dus werd er van 2012 tot 2014 een eerste haalbaarheidsstudie uitgevoerd, die vertrok vanuit de vraag ‘Wat is er nodig om die bedrijven te helpen en de sector van de chemie en de kunststoffen succesvol te houden?’. Want onze sector is heel belangrijk voor de tewerkstelling en welvaart in België. Dankzij de haalbaarheidsstudie rijpte het idee van een incubator. Tijdens een vervolgstudie, van 2014 tot 2016, werden de puntjes op de i gezet: het thema ‘duurzame chemie’ werd aan de incubator gekoppeld, er werd een financieel plan opgesteld, enzovoort. En in 2017 was BlueChem geboren!”

Jeroen: “De tijd was rijp om dit model in de chemie uit te rollen. Essenscia is ook de sectorfederatie van de life sciences en daar zien we al langer dat grote bedrijven biotech start-ups ondersteunen of in huis nemen. Enerzijds om op te volgen wat ze doen en hen eventueel later samenwerkingen aan te gaan, anderzijds ook om innovatie te versnellen en er voeling mee te houden. En in de sector van de chemie en kunststoffen was er een grote schat aan gevestigde bedrijven, maar een levendig ecosysteem van starters ontbrak nog.”

Waarom is duurzame chemie belangrijk?

Leentje: “De wetenschappelijke innovatiekracht van de chemiesector is essentieel voor de duurzame ontwikkeling van onze planeet. Bij BlueChem zien we duurzame chemie als dé industrie van de 21^ste eeuw en als de gangmaker van een circulaire economie. Bovendien levert de chemie cruciale innovaties en producten voor een succesvolle aanpak van de klimaatuitdaging.”

Jeroen: “Er wordt snel kritiek gegeven op de chemiesector, omdat hij niet duurzaam genoeg zou zijn. Maar iedereen gebruikt de ontwikkelingen uit de chemie in zijn dagelijkse leven. Er bestaat bijvoorbeeld zo goed als geen enkel technologisch product waar niks van plastic inzit, dat is bijna onmogelijk. Het onderzoek naar nieuwe batterijen dat nu verricht wordt, dat is ook chemie. De biodegradeerbare verpakkingsmaterialen in de supermarkt, die komen tot stand door complexe scheikunde. En bij recyclage komt ook heel veel ontwikkeling kijken. In de transitie naar een meer duurzame chemie is een incubator zoals Bluechem een perfect model”

Leentje: “Ook een smartphone zit vol materialen die door de chemiesector gemaakt worden. De ontwikkelingen uit de chemie hebben een cascade-effect op heel veel aspecten van het dagelijkse leven, maar mensen zijn zich daar niet van bewust.

Met BlueChem willen we het beeld dat mensen van de chemiesector hebben, bijschaven. We willen het brede publiek al het moois tonen dat mogelijk gemaakt wordt door chemie.”

Wat heeft BlueChem sinds zijn oprichting al verwezenlijkt?

Leentje: “In 2017 werd het subsidiedossier voor het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) - voor het financieel ondersteunen van onze bouw - opgemaakt, ingediend en goedgekeurd. Een belangrijke mijlpaal! Eind 2018 startte de bouw en op 5 februari 2020 staat de voorlopige oplevering gepland

Een jaar geleden bestonden we enkel op papier… en nu staat er een state-of-the-art gebouw met alle mogelijke voorzieningen die starters nodig zouden kunnen hebben.

Er is dus al heel wat verwezenlijkt. We hebben ook partnerships afgesloten, niet alleen met BNP Paribas Fortis, maar ook met Deloitte, Deloitte Legal en Port of Antwerp. En binnenkort nemen de eerste huurders hun intrek in ons gebouw: Arpadis, Catalisti, Creaflow, InOpSys, Triple Helix, Vito en daarnaast ook de grote bedrijven BASF, Borealis en Ineos. Dat samenspel van kleine en grote bedrijven zorgt voor een interessante dynamiek binnen het ecosysteem. De doelstelling van ons eerste werkingsjaar, een bezettingsgraad van 20%, was 4,5 maanden voor de opening al bereikt.”

Jeroen: “In december 2019 werd ook het BlueChem Kickstart Fund opgericht, een investeringsfonds van ongeveer 3 miljoen euro dat ter beschikking gesteld wordt door stad Antwerpen. Dat fonds geeft de BlueChem-huurders een financiële duw in de rug, tot  700 euro/m², bij de inrichting van hun labo’s.”

Wat kunnen BlueChem en BNP Paribas Fortis voor elkaar betekenen?

Jeroen: “Onze bank heeft een heel breed netwerk en we zien ook zowat alle start-ups in België, enerzijds via ons netwerk van Innovation Hubs, anderzijds omdat we via Private Equity investeren in zeer veel universiteitsgeliëerde spin-off-fondsen. Het idee is ook dat we in heel België mee promotie gaan voeren voor BlueChem. Via onze Innovation Hubs hebben we veel ervaring met businessplannen voor start-ups die willen evolueren naar een scale-up. We kunnen bedrijven daar dus zeker bij ondersteunen. Chemie is natuurlijk ook een investeringsintensief gegeven. Die start-ups zullen vroeg of laat kapitaal of schulden nodig hebben om hun groei te financieren. Het is duidelijk dat de bank daarin een rol te spelen heeft. Voor ons is het ook interessant om die bedrijven van in het begin mee op te volgen, zodat we goed begrijpen waar zij mee bezig zijn. Wanneer er dan een financieringsvraag komt, kunnen we snel schakelen. Vanuit die optiek zullen ook Conchita Vercauteren van het BC Antwerpen Stad en ikzelf in de Advisory Board van Bluechem zetelen.”

Leentje: “Hoewel we nog in de opstartfase zitten, hebben we het voorbije jaar samen toch al wat kunnen verwezenlijken. BNP Paribas Fortis treedt op als ambassadeur voor BlueChem en draagt bij aan onze naambekendheid bij start-ups en in het algemeen. Dat opent natuurlijk deuren voor ons. Wij hebben ook al enkele start-ups in contact gebracht met het kantoor in Antwerpen, omdat ze vragen hadden rond de oprichting van hun vennootschap of de overbrenging van hun bedrijf uit het buitenland. Bij BNP Paribas Fortis kregen ze het nodige advies.”

Welke plannen hebben jullie voor de toekomst?

Leentje: “Als de huurders ingetrokken zijn en onze officiële opening op 28 april achter de rug is, gaan we focussen op de dagelijkse ondersteuning van onze huurders. Dat kan gaan van administratief advies tot het zoeken van de juiste partners binnen ons netwerk. Ook seminaries organiseren met BNP Paribas Fortis behoort tot de mogelijkheden.”

Jeroen: “We zijn bij BNP Paribas Fortis ook heel enthousiast over de toekomst van BlueChem. België en meer specifiek Antwerpen zijn al heel lang topspelers in de chemische industrie. Het is mooi om te zien dat ze op hetzelfde elan verdergaan en nu ook een voorloper worden in de duurzame chemie.”

Hoever staat uw onderneming op het vlak van duurzaamheid?

Doe een snelle check-up

Start-ups en groeibedrijven in de chemie die duurzaam innoveren en zo een antwoord bieden op de milieuproblematiek, kunnen weldra rekenen op de steun van de incubator, BlueChem, én de expertise van onze bank.

De chemische industrie, een belangrijke en strategische sector voor de Belgische economie, heeft de voorbije jaren al heel wat inspanningen gedaan op het gebied van duurzaamheid. Toch staat de chemiesector, net zoals de ganse samenleving, voor grote uitdagingen in de omschakeling naar een circulaire economie en het ontwikkelen van oplossingen voor de klimaatuitdaging. Duurzame innovatie is daarbij het sleutelwoord. Dat is precies de ambitieuze doelstelling van BlueChem, de allereerste incubator voor duurzame chemie.

Duurzame innovatie

Duurzame chemie focust op innovaties die ecologisch en economisch nut combineren. Denk aan betere recyclagetechnieken om duurzame metalen uit afval te halen, biodegradeerbare plastics, de vervanging van bepaalde stoffen in bestaande materialen of het vergroenen van een chemisch productieproces. Voor dat laatste werd in 2018 nog de Nobelprijs Chemie uitgereikt: onderzoekers ontwikkelden enzymen van biologische oorsprong ter vervanging van toxische stoffen die de chemische industrie momenteel gebruikt, maar die achteraf vernietigd moeten worden. BlueChem zal zich op dat soort ontwikkelingen toeleggen in samenwerking met de overheid, industrie en kennisinstellingen.

Tijd, durf en geld

In de chemiesector is het niet evident om veelbelovende innovaties te laten doorgroeien tot nieuwe ondernemingen. Het kost veel tijd, durf en geld om van een labosetting naar een industriële productieschaal te evolueren. BlueChem wil starters en groeibedrijven helpen met een aangepaste infrastructuur en dienstverlening, financiële ondersteuning en directe toegang tot een uitgebreid netwerk van sectorexperten. Gezien het succes van dergelijke incubators in de digitale en farma-industrie, was het een kwestie van tijd vooraleer er ook een eerste duurzame chemie-incubator zou komen.

Didier Beauvois, Head of Corporate Banking, BNP Paribas Fortis en Frank Beckx, Voorzitter Raad van Bestuur, BlueChem

Vinger aan de pols

Het project zal circa 11 miljoen euro kosten en kan, naast BNP Paribas Fortis als exclusief participerende bank, rekenen op de steun van de Europese en Vlaamse overheid voor respectievelijk 3,4 miljoen en 868.397 euro. De stad Antwerpen investeert 4 miljoen euro. De bijdrage van BNP Paribas Fortis bestaat voornamelijk uit het aanbrengen van expertise in de sector van lifesciences, de ondersteuning van innovatieve start-ups en scale-ups en het ter beschikking stellen van haar uitgebreide netwerk.

Zo werken grote en kleine spelers in de chemie samen aan initiatieven rond duurzame innovatie, en houdt onze bank haar vinger aan de pols. Onze expert ter zake, Jeroen Vangindertael  zal in de adviesraad zetelen. BNP Paribas Fortis zal zo zijn rol spelen in het financieel ondersteunen van innovatieve start-ups via haar Innovation Hubs en in het ontwikkelen van duurzame bedrijfsactiviteiten via haar Sustainable Business Competence Centre.  

Een beloftevol partnership

De oprichting van een incubator voor duurzame chemie, startte als een initiatief vanuit sectororganisatie Essenscia. Ondertussen kan BlueChem ook rekenen op belangrijke partners zoals consultancybureau Deloitte, advocatenkantoor Laga en de Port of Antwerp. Op 13 mei tekent BNP Paribas Fortis, als enige bank, zijn partnership met BlueChem dat van start zal gaan in 2020, op het klimaatneutrale bedrijventerrein Blue Gate Antwerp in de haven van Antwerpen, een van de grootste chemieclusters ter wereld.

Didier Beauvois, Hoofd BNP Paribas Fortis Corporate Banking: “Wij zijn erg trots partner te mogen zijn van BlueChem, dat net zoals onze bank duurzame ontwikkeling en open innovatie hoog in het vaandel draagt. We stellen met plezier ons netwerk en onze expertise ter beschikking van deze voor ons land erg belangrijke industrie. Want als de chemische sector zijn ecologische voetafdruk vermindert, dan heeft dit meteen een belangrijke impact op het klimaat.”

Ontdek wat het Sustainable Business Competence Centre voor u kan doen
https://ondernemingen.bnpparibasfortis.be/nl/sustainablebusiness?tags=sustainable-business

Waarom zet een bank in op duurzaamheid? Het antwoord op deze vraag ligt voor de hand: bedrijven – de klanten van de bank – hebben meer dan ooit nood aan ondersteuning bij hun omschakeling naar duurzaamheid.

"Er is geen plan B, want er bestaat geen planeet B", zo verklaarde Ban Ki-moon tijdens de klimaatweek in New York in september 2014. De woorden van de voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties zijn blijven hangen omdat ze de situatie perfect samenvatten: de enige optie is 'in actie schieten'. Er wordt verwacht dat iedereen zijn steentje bijdraagt aan deze verandering. Ook de banken dus! Ze hebben ook een goede reden: banken willen dat hun kostbare klanten het goed blijven doen en vooral ... dat ze klant blijven. Vanuit dit gemeenschappelijke belang wil de bank bedrijven ondersteunen in hun omschakeling naar duurzaamheid. Maar de rol van de bank gaat verder dan dat.

Centrale positie

Volgens de VN zullen er gigantische investeringen nodig zijn om de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (DOD's) tegen 2030 te halen. Het gaat om een jaarlijkse investering van 5.000 tot 7.000 miljard dollar. Wie is er beter geschikt voor deze uitdaging dan de financiële sector? De bank 'kent' en ondersteunt alle huidige marktspelers, van de publieke sector, kmo's, corporates, start-ups, ngo's tot de gezondheidssector, het onderwijs en particulieren. Ze bevindt zich in het hart van de economie en is meer dan ooit de motor die verandering op gang trekt. Haar missie? Deze omschakeling voor de hele maatschappij ondersteunen met een bijzondere focus op bedrijven die inzetten op duurzame verandering om de milieu-uitdagingen aan te pakken.

De drie pijlers van een 'duurzame' bank:

1. Expertise: een bank is meer dan alleen maar bankier!

De taak van een bank is uiteraard advies geven. Door de jaren heen heeft ze medewerkers bijeengebracht die echte specialisten in duurzaamheid zijn. Ze sensibiliseert bedrijven voor een noodzakelijke verandering en begeleidt hen gedurende het hele proces. Concreet betekent dit dat ze managers de risico's van 'niets doen' doet inzien. Ze helpt hen de opportuniteiten te grijpen die op hun pad komen dankzij een 'duurzaam' businessmodel. In haar missie dient de bank rekening te houden met de behoeften en maturiteit van elke marktspeler. Dit vertaalt zich onder andere door:

• het delen van kennis en inzichten rond duurzaamheid, klimaatverandering, milieu-uitdagingen, ecologische verandering, enz.;
• strategische denkwijzen binnen bedrijven te introduceren, te ondersteunen en aan te sturen;
• de technische haalbaarheid van een project in eender welke activiteitensector te begrijpen en te analyseren (nieuwe technologieën, koolstofvrije economie, life sciences, circulaire economie, smart cities, enz.).
2. Middelen: financiële ondersteuning van verandering

Duurzaamheid vergt enorme investeringen. De bank is dan ook de ideale partner om de financiële kant van een strategische omschakeling voor haar rekening te nemen. Na een eerste fase waarin alle technische aspecten aan bod komen, zal de bank de vastgelegde plannen valideren en de managers begeleiden bij het financiële luik. Met andere woorden: welke middelen zijn er nodig? Welke financieringsopties zijn het best geschikt? Deze benadering biedt bedrijven een maximale gemoedsrust tijdens de overgang omdat er vanaf het begin rekening wordt gehouden met alle risico's, dus ook de financiële. Nog een belangrijke missie van de bank? Ze werkt als een 'katalysator' voor bedrijven die al verder staan in hun proces naar duurzaamheid om een stapje hoger te klimmen.

3. Netwerken: samen staat u sterker

Netwerken is de sleutel tot een duurzame verandering. Wie kan alle marktspelers beter samenbrengen dan de bank? Networking is dus essentieel om:

• ervaringen te delen;
• best practices te verspreiden;
• innovatieve oplossingen in de kijker te plaatsen door de toegang tot bepaalde 'duurzame' nieuwe technologieën voor meer bedrijven financieel mogelijk te maken;
• goedlopende kleinschalige projecten op grotere schaal te helpen doorvoeren.

Klantenbinding via abonnementen om slimmer te kopen, uit een dal klimmen dankzij nieuwe ideeën … Emna Everard vond de juiste aanpak om haar Brusselse start-up op het goede spoor te zetten.

Emna Everard komt uit een familie van diëtisten en weet dus wat gezond eten is. “Toen ik twaalf was, ontcijferde ik al de etiketten op verpakkingen. Mijn droom was om op een dag een supermarkt te openen waar je blindelings je boodschappen zou kunnen doen”, vertelt ze.

En omdat ondernemen Emna Everard in het bloed zit, is dat precies wat ze deed. In 2016, kort voor het einde van haar hogere studies, lanceerde ze online de ‘gezondste supermarkt’ onder de naam Kazidomi. Ze stelt hoge eisen aan de samenstelling en de smaak van de producten. Het principe is dat Kazidomi de producten met de grootste zorg uitkiest, zodat de klanten in het volste vertrouwen gezonde, voornamelijk biologische producten kunnen kopen, met focus op plantaardige opties.

Klantenbinding

Zes maanden na de lancering versnelt de groei van Kazidomi dankzij de lancering van het getrouwheidsprogramma. Met een abonnement van 59 euro krijgen klanten kortingen van 20 tot 50 procent op alle online verkrijgbare voedings-, cosmetica- en onderhoudsproducten. Dat levert rendement op én besparing.

In 2017 volgt een eerste financieringsronde van 50.000 euro. Kazidomi groeit, breidt de voorraad uit en levert marketinginspanningen. Emna Everard neemt de eerste twee medewerkers in dienst. De omzet stijgt snel, en ontploft helemaal tijdens de coronacrisis. “Consumenten hadden plots tijd om na te denken over hun gezondheid en welzijn en deden een groot deel van hun aankopen online”, legt Everard uit.

Op zoek naar nieuwe wegen

Na de coronacrisis volgde een keerpunt. “Kazidomi moest een nieuwe weg inslaan. We wilden financieel stabiel zijn en niet afhankelijk van externe middelen”, zegt Everard. Samen met haar teams dacht ze na over de kostenstructuur, de operationele efficiëntie en de marketing. Groei is niet langer het hoofddoel, wel het voortbestaan en de financiële gezondheid van het bedrijf, dankzij een slimme reorganisatie.

Later krijgt Kazidomi de groei weer op gang dankzij twee overnames die zorgen voor krachtige synergieën: Smart Fooding in augustus 2022 en Bébé au Naturel enkele maanden later, een bedrijf gespecialiseerd in gezonde producten voor baby’s en hun ouders. “Via Bébé au Naturel konden we het volume geleverde pakketten verdubbelen”, zegt Everard. “Dat heeft ons geholpen om een beter tarief te bedingen bij de transporteurs en de kosten te verlagen.”

Een bank die luistert en snel reageert

Als bankier van de Brusselse start-up kende BNP Paribas Fortis het bedrijf bij de lancering drie kredieten toe, tussen 2016 en 2019. Die steun was op zich vanzelfsprekend, aangezien het engagement van Kazidomi op het vlak van ESG-doelstellingen (Environmental, Social en Governance) perfect aansluit bij de strategie van de bank. “We konden deelnemen aan het Innovation Hub-programma van BNP Paribas Fortis, en onze relatiebeheerder – die de wereld van de start-ups heel goed kende – was meteen enthousiast en luisterde heel goed. Hij geloofde in ons project, volgde het van dichtbij op en adviseerde ons om een reeks events bij te wonen om daar contact te leggen met andere spelers met trajecten en profielen die voor ons interessant konden zijn”, vertelt Everard, die in 2019 Ondernemer van het Jaar was.

En dat was nog niet alles. “In december 2022 konden we mede dankzij BNP Paribas Fortis Bébé au Naturel overnemen. Start-ups zoals Kazidomi hebben een bank nodig die snel reageert. Als er een kans opduikt, om een ander bedrijf over te nemen bijvoorbeeld, is er geen tijd te verliezen. Dossier analyseren, geld beschikbaar maken … BNP Paribas Fortis reageerde altijd meteen en enthousiast en is ons gevolgd in 99 procent van wat we vroegen”, vertelt de CEO opgetogen.

Kazidomi bestaat nu acht jaar en levert 4.000 producten over heel Europa. De Belgische start-up realiseert 90 procent van zijn verkoop via de website en 10 procent via externe kanalen, zoals Delhaize. Intussen lanceerde Kazidomi ook het eigen merk Kazidomi, met 200 eigen producten. “Door rechtstreeks met de producenten samen te werken, kunnen we de beste producten leveren tegen de beste prijs.” https://www.kazidomi.com/nl

Kazidomi is klaar om de wereld te veranderen. Ontdek nog meer boeiende verhalen van ondernemers.

Cosucra investeert in de decarbonisatie van zijn productieprocessen. De klemtoon ligt op plantaardige eiwitten op basis van chicorei en erwten voor een gezond en minder vervuilend dieet.